Aanmoedigingscultuur in plaats van aanspreekcultuur

Als mensen elkaar niet wijzen op goed of gewenst gedrag, kan het van kwaad tot erger gaan. Vaak hoor je dan de roep om te streven naar een aanspreekcultuur. Maar moeten we dat wel willen? Ik denk eigenlijk van niet.

Kritiek

Justitieambtenaren die fouten niet melden of verpleegkundigen die onhygiënisch werkende artsen laten begaan. Het wemelt van voorbeelden waaruit blijkt dat mindere prestaties of integriteitsissues beginnen bij laksheid en lafheid.

Als mensen elkaar niet wijzen op goed of gewenst gedrag, kan het van kwaad tot erger gaan. Vaak hoor je dan de roep om te streven naar een aanspreekcultuur. 

Maar moeten we dat wel willen? Ik denk eigenlijk van niet. Het is goed om elkaar af en toe aan te spreken, maar het hangt er heel erg van af hoe. Aanspreken op gedrag neigt al snel naar wijzen op fouten en daar wordt niemand vrolijk van. Het heeft geen zin om te werken aan een aanspreekcultuur waar mensen elkaar voortdurend bekritiseren. Kritiek voelt bij de ontvanger al snel als een aanval. Het wordt gezien als afkraken of afzeiken. En wie kaatst kan de bal verwachten. De criticaster wordt zelf het mikpunt van kritiek.

Op het sportveld

In plaats van naar een aanspreekcultuur kunt u beter streven naar een aanmoedigingscultuur. Dat is een omgeving waarin mensen elkaar wijzen op het gewenste gedrag dat nodig is om te presteren. Die kunst is bijvoorbeeld te leren tijdens het coachen van sportteams. Effectieve ‘feedback’ op het sportveld bevat positieve aanwijzingen. Daarbij geldt: niet werkt niet. Uitspraken als ‘laat je tegenstander niet lopen’ of ‘loop toch niet de hele tijd buitenspel’ zijn zinloos. Wat wel werkt, zijn positieve aanwijzingen, zoals: ‘op rechts ligt ruimte’, ‘blijf goed bij je man’ of ‘probeer eens een afstandsschot’.

Waardenvrije feedback 

In een aanmoedigingscultuur wijzen medewerkers elkaar op mogelijkheden om te verbeteren: ‘Als je meer over rechts opkomt, kan je makkelijker een voorzet geven’. Of stellen elkaar een vraag: ‘wat moeten wij doen om in de tweede helft nog beter te presteren?’ Dat klinkt u wellicht wat soft in de oren. Maar het komt er op neer dat u de ander in zijn waarde laat; u geeft waardenvrije feedback. De kritiek richt zich niet op de man: ‘jij loopt de kantjes eraf’, maar op de bal: ‘als wij willen winnen zal iedereen zijn talenten moeten aanspreken’. Mensen worden gewezen op hun bijdrage aan het geheel.

Prestatiedialoog

Een aanmoedigingscultuur is een kwestie van lange adem. Wie wil bereiken dat medewerkers elkaar op een positieve manier wijzen op gewenst gedrag moet dit structureel aanpakken. Dat kan bijvoorbeeld via het in het leven roepen van een ‘prestatiedialoog’ die frequent plaatsvindt. Tijdens die dialogen spreken collega’s over hoe ze samen beter kunnen presteren, zoveel mogelijk zonder te oordelen. Zo komen ze erachter wat goed gaat, wat ieders rol en talenten zijn en kunnen ze elkaar aanmoedigen om nog beter te presteren.

Wilt u weten hoe u een aanmoedigingscultuur tot stand brengt in uw organisatie? Ik vertel het u graag.