Leiderschap met Paardenkracht 3

Zelf sturen? Binnen de hekken mag je wild zijn!

Een leider geeft zijn mensen de vrijheid om fouten te maken, zoals een ouder dat met kinderen hoort te doen. Maar loslaten is allesbehalve ‘aan het lot overlaten’. Een leider moet er zijn. 

Laatst wilde ik White Knight poetsen. Daar geniet mijn paard normaal gesproken intens van. Volgens mij voelt het voor hem als masseren. Maar hij had daar deze keer niet zo’n zin in. Hij bleef maar bewegen. Hij kón niet stilstaan. 

Een dominante leider zou hem pas op de plaats laten maken. Maar ik voelde dat hij dat niet wilde. White Knight zit in zijn puberteit. Hij loopt over van energie. Daarom besloot ik hem eerst vrij te laten lopen binnen de omheining van de paddock. Zo kon hij zijn energie-overschot uit zijn lijf rennen, voordat we gingen wandelen. 

In de film bij dit blog zie je hoe hij geniet: een jonge spring-in-‘t-veld van meer dan 750 kilogram die loskomt van de grond. 

Ben je er nog?

Een sterke leider laat vrij binnen zorgvuldig bepaalde kaders. White Knight blijft binnen de omheining. Hij weet: buiten de hekken wil Fred dat ik luister, maar daarbinnen kan ik bewegen zoals ik het wil. Dat hij de vrijheid krijgt, betekent overigens niet dat mijn paard mij links laat liggen. Zoals je ziet, komt hij steeds weer terug en zoekt de verbinding: zeg, ben je er nog voor mij? 

Een leider laat steeds actief merken dat hij of zij er is om te voorkomen dat medewerkers onzeker worden. Het is de kunst om op het juiste moment de juiste vraag te stellen. Zoals bij mijn collega die een spannende klus doet. Hij heeft dat super goed gedaan in de eerste enthousiaste maanden. Maar na zo’n vliegende start zou de energie weg kunnen vloeien en de routine erin kunnen sluipen. Dat is voor mij hét moment om te checken hoe de vlag er bij hangt. Zit jij nog goed in je vel? 

Teugels laten vieren

Leiderschap is arbeidsintensief. Je moet in mensen investeren. Als een leider de teugels te ver laat vieren loopt het mis. Dat risico bestaat bijvoorbeeld in zelfsturende teams, waarmee ik in de vorige eeuw al heb geëxperimenteerd in een fabriek van Duyvis. Ik kwam erachter dat heldere kaders onontbeerlijk zijn. Een leider moet inspireren, monitoren en bijsturen. Je kunt het niet loslaten en wilt dat ook niet. De cultuur vergt voortdurend onderhoud: werk kan saai zijn, mensen nemen hun privé mee of de focus ebt weg.

Wie te weinig leiding geeft, zal zien dat mensen die ruimte zelf opvullen. Ze gaan doen waar ze zin in hebben. Dan ontstaat een ongezellige cultuur. Mensen praten bijvoorbeeld over elkaar in plaats van met elkaar. Ze doen dingen die niet in het belang van de organisatie zijn. 

Dat afwijkende gedrag op de werkvloer kun je een ceo aanrekenen. Want hij of zij moet tijdig constateren dat mensen zich niet houden aan kernwaarden of andere afspraken. Na dat signaleren volgt het corrigeren. Moedig mensen aan om zich weer aan de afspraken te houden en dat te doen wat het beste is voor de club. 

Mijd micromanagement

Ik schreef bewust dat leiders hun mensen moeten inspireren. Dat is iets heel anders dan instrueren. Zodra een collega is ingewerkt zijn instructies vrijwel nooit meer nodig. Te veel leiders gedragen zich als betweters die hun mensen vertellen hoe zij hun dagelijkse werk moeten doen. Zulk micromanagement is funest: capaciteiten blijven onbenut, de cultuur wordt defensief. Medewerkers stemmen alles af. Ze doen niets voordat de baas er een stempel op zet. 

Een leider bewaakt voortdurend de kaders. Bij mijn paard is dat naast de omheining ook mijn persoonlijke ruimte. Ik wil niet dat White Knight te dichtbij komt om mijn broekzak op lekkers te checken. Ik bepaal – vriendelijk doch kordaat – minimale en maximale afstanden tussen ons, bijvoorbeeld als we in het bos gaan wandelen. Als mijn paard te dichtbij komt, dan maak ik even connectie en zeg: ho! Als ik daarin niet duidelijk ben, dan ligt er straks 750 kilogram op deze man. 

Ook op de werkvloer in een bedrijf bepaalt de leider waar de grenzen liggen. Binnen de kaders kunnen collega’s ze opzoeken. Als jij duidelijk bent voelen zij haarfijn aan, wanneer ze even langs je moeten lopen… 

Vragen

• Zijn de kaders die ik schep helder genoeg en geef ik voldoende ruimte?
• Vragen mijn mensen om vergeving of om toestemming? 
• Ben ik bescheiden genoeg? Of neig ik naar het opeisen van successen? 
• Trek ik mij een slechte cultuur persoonlijk aan? 
• Inspireer of instrueer ik? 
• Moedig ik mijn mensen aan om het gewenste gedrag te vertonen? 
• Vertoon ik voorbeeldgedrag? 
• Stel ik op het juiste moment de juiste vragen?